In improvisatietheaterland valt momenteel enorm veel aandacht waar te nemen die gaat naar acteerskills. Thematische workshops gaan vaak over het verrijken en verfijnen van personages, authentiek spelen, emoties, fysiek spel. Absoluut toe te juichen, want het medium waarin je improviseert – tenminste als je het voor een publiek wil brengen – dien je voldoende te beheersen en te blijven verfijnen, of het nu comedy, muziek, vertellen, dans of theater is. Anders wordt improvisatie een manier om een verzwakte versie van een bepaalde kunst alsnog op scène te brengen. Helaas gebeurt dat soms. En helaas leeft die idee dan in de perceptie van het publiek.
Blijven doen dus. Alleen is het als improvisator of improvisatiegroep even belangrijk je improvisatieskills te blijven onderhouden.
Anders kan je ondanks massa’s workshops tijdens een echte improvisatievoorstelling genadeloos blijven terugschieten naar paniekvoetbal.
Hoe richt je je aandacht dan op het aspect improvisatie?
We kennen allemaal nogal wat “spelregels” voor improvisatie zoals daar zijn: ja en, plannen loslaten, laat je partner schitteren en het hippe fuck-the-rules.
Allemaal zeer interessant tijdens oefeningen, maar op de improvisatiescène red je je zelden met regels in je hoofd. De enorme spanning die het feit dat je (met meerderen samen) creëert en uitvoert tegelijk dient omgezet te worden in cocreatieve magie. En dan heb je fundamentelere zaken nodig om op terug te vallen. Eerder kwaliteiten dan regels.
Kwaliteiten zullen je minder snel in de steek laten dan spelregels die toch veel contextgevoeliger en voor interpretatie vatbaar zijn.
Zelf hanteer ik er vier om het te kunnen hebben over iemands improvisatieskills op de scène: verantwoordelijkheid, vrijheid, vertrouwen en sensitiviteit. (Leen suggereerde voor die laatste het woord “voeling”: zo kunnen we spreken over “De Vier V’s van impro” en hebben we als het ware een schoon modelleken ;-).)
Onderstaande is beschreven voor improvisatietheater. Uiteraard is het hele verhaal niet zwart-wit en staat er geen muur die acteer- en improvisatieskills van elkaar scheidt. Voor mij zijn dit wel de kwaliteiten die helpen helder over het stuk “improvisatie” te praten.
Voeling: train ik mijn aandacht voldoende? Staan al mijn zintuigen open? Ben ik me bewust van hoeveel filters ik heb “steken” en dewelke? Hoe zit het met de balans tussen de drie vormen van aandacht: naar binnen, naar een punt buiten en naar het geheel? Kan ik vlot switchen tussen die drie? Zijn er wegversperringen tussen mijn zintuigen en mijn HART? Of kan ik vlot prikkels impact laten hebben en emoties laten rijzen?
…
Vrijheid: treed ik buiten paden, laat ik me tegenhouden door veronderstellingen, patronen en criteria? Hoe flexibel is mijn hoofd? Geef ik de anderen vrijheid? Of voel ik veel oordeel van zodra medespelers iets doen dat niet in mijn kraam past?
Hoe sterk is mijn vrije GEEST? Kan ik de emoties van hierboven een impuls laten zijn voor een authentieke respons? Of zet ik een masker op, en indien zo hoe bewust ben ik me daarvan?
En hoe vrij ben ik in mijn lijf, mijn stem?
…
Verantwoordelijkheid: ben ik helder in mijn inbreng? Zodat mijn expressie leidt tot een deel van de creatie? Heb ik ergens een extern oog dat zorg draagt voor de anderen, voor het geheel, voor het publiek, voor onze creatie? Heb ik werkelijk de WIL om hier & nu te performen? Speel ik het spel van leiden en volgen ten volle: kan ik vlot switchen tussen keihard de leiding nemen en me volledig overgeven aan de leiding van de ander? Of ben ik de hele tijd maar half verantwoordelijk?
…
Vertrouwen: heb ik (echt) vertrouwen in mijn medespelers, in het feit dat zij er ten volle staan en zich helemaal willen geven? In hun kwetsbaarheid? En hoe zit dat met zelfvertrouwen? En mijn eigen kwetsbaarheid? Durf en kan ik mijn impulsen ten volle inzetten?
Waar ben ik bang van? Kan ik de ANGST die er is meenemen in het spel, het er letterlijk uitspelen en laten transfomeren, of word ik verlamd en schakel ik verdedigingsmechanismen in?
…